सिरहा । सिरहाको मिर्चैया नगरपालिका-११ सोनी स्थित सदाय (मुसहर)बस्ती उठाउने षडयन्त्र भइरहेको स्थानीयले बताएका छन् । आफ्नै गाउँ ब्लकको जग्गा साटफेर गरेर तीन पुस्तादेखि बस्दै आएको मुसहरबस्ती अहिले हटाउने षडयन्त्र भएकोे गुनासो आएको छ ।

मुसहरबस्ती गाउँको बीचमा परेपछि तत्कालीन जमिनदारसमेत रहेका सुवेलाल अरगरियाले गाउँदेखि उत्तरको आफ्नो जमिनमा मुसरबस्ती सारेको वडा सदस्यसमेत रहेका स्थानीय ७५ वर्षिय झगडु माझीले जानकारी दिए । साटफेर गरेको भए पनि जमिनदारको अगाडि कोही बोल्न नसक्दा उनीहरूको नाममा जमिन आउन नसकेको वडा सदस्य माझीले बताए । उनले त्यसबेल जमिनदारसँग कुरा गर्ने आँट कसैको हुँदैन थियो, त्यसैले पनि यो जमिन अहिलेसम्म साहुकै नाममा रह्यो। आज बाटो, बिजुली, बस्ती नजिकै विद्यालय भएसँगै जमिनको मूल्य बढेपछि उनीहरु नदिने पक्षमा पुगेका उनले बताए ।

यहाँ बस्न दिएको सट्टामा जमिनदारले मुसहरहरु बस्दै आएको गाउँ ब्लकको जमिन लिएका थिए । त्यो जमिन अहिले उनीहरुले विभिन्न व्यक्तिलाई बेचिसकेका छन्। 'त्यसबेला जनिदारलाई जमिन पास गराउन बाख्रा, भैंसी बेचेर पनि थप पैसा बुझाए । तर, जमिन पास गराउन सकिएन,' ७७ वर्षीय कुशवा सदायले बताए। उनले भने, 'त्यसबेला जमिनदारको जमाना थियो । जमिनको मूल्य पनि थिएन । बुबाले जमिन पास गराउन भनेर भैसी, बाख्रा बेचेर पैसा दिएको पनि हो। तर, जमिन पास हुन सकेन उनीहरुकै नाममा रह्यो ।'

जमिनको मूल्य बढेपछि अहिले आएर सुवेलालका नाती हेमशंकर अरगरियाले बस्तीका ११ घर परिवारविरुद्ध मुद्दा दायर गरेका छन् । उनले आफ्नो जमिनमा रातारात घर बनाएर कब्जा गरेकोले खाली गराउन मागसहित जिल्ला अदालत सिरहामा मुद्दा हालेका छन् ।

स्थानीय ६४ वर्षीय मंगनिया मुखियाले स्थानीय जग्गा दलालहरुको उस्काहटमा जमिनदारले दलितहरुलाई दुःख दिने नियतले मुद्दा हालेको बताए । उनले भेन, 'हामी स-सानै छँदा यहाँ सदायहरुको बस्ती थियो। यहाँका सबै सदाय जमिनदारकैमा काम गर्थे। सदायहरुको बस्दै आएको गाउँ ब्लकको जग्गा पनि जमिदारले नै बेचेर खाए । अहिले गरिब दलितहरूलाई दुःख दिइरहेका छन् । अरगरिया परिवार अहिले जनकपुरमा बसोवास गरिरहेको छ ।

७० वर्षीय कुवली सदायको जन्म यहीँ भएको हो । उनले आफ्नो बुबाले जङ्गल फडानी गरेर बसेका बताए । उनले भने, 'हामी यहाँ आज आएर बसेको होइन । मेरो जन्म यहीँ भएको हो । बुबाहरुले यहाँको खोरिया फाँडेको सुनाउनुहुन्थ्यो। आज विभिन्न प्रपञ्च रचेर हामीलाई बेघर गर्ने प्रयास भइरहेको छ। हामीलाई सबैको सहयोग चाहिएको छ ।'

करिब ३० घर परिवार रहेको मुसहरबस्तीका रामदयाल सदा, कवली सदा, कुशवा सदा, पति रदा, भिडिया सदा, इन्दल सदा, शिवु सदासहित ११ जनाविरुद्ध मुद्दा परेको छ । उनीहरू ५/१० धुर गरी ३ कठ्ठा १५ धुर जमिनमा घर बनाएर बसेका छन् ।

बाँकी सदाय बस्ती अरगरीया परिवारकै मोहीबापत पाएको जमिनमा रहेको छ । रामदयाल सदायको नाममा रहेको १९ कठ्ठा मोही जमिनमध्ये ९ कठ्ठा १० धुर पाएका थिए । त्यसबेला पनि अरगरिया परिवारले बस्तीको जमिन राम दयाललाई दिएका थिए । उनै रामदयालले थोरै पैसा लिएर अर्कैको नाममा जमिन पास गराएको बताए ।

पुरै बस्ती अरगरिया परिवारसँगै आफ्नो जमिन साटेर बसेको भए पनि सदायरूले पुनः रकम तिरेर बस्नु परेको उनीहरुले बताए । अब उनीहरुकै नाममा रहेको जमिनमा भने मुद्दा हालेको छ । मुद्दा परेपछि गाउँलेहरु अहिले चिन्तित भएका छन् । सदायहरु उठिबासको चिन्ताले पिरोलिएका छन् ।

जिल्ला हरुवा-चरुवा अधिकार मञ्चले सदाय बस्तीमै पुगेर आफ्नो संगठनको साथ रहेको भन्दै नडराउन आश्वासन दिएको छ । मञ्चका अध्यक्ष श्यामसुन्दर सदायले बस्तीमा पुगेर भने, 'तपाईहरु आफ्नो जमिनको लागि आवाज उठाउनुहोस्, हामी तपाईहरुको साथमा छौं । तपाइँहरु खुट्टा कमाउनु पर्दैन, हामी तपाईहरुको साथमा छौं ।'

उठिबासविरुद्धको संघर्ष समितिले मिर्चैया नगरपालिकाका मेयर श्रवण कुमार यादवलाई ज्ञापनपत्र बुझाइसकेको छ। ज्ञापनपत्र बुझ्दै मेयर यादवले आफूपीडितहरुको साथमा रहने प्रतिवद्धता जनाएका छन् । उनले, 'पीडितको तर्फबाट न्यायसमितिमा उजुरी दिनुहोस्, हामी तत्काल उनलाई पत्र लेखेर बोलाउँछौं, यहीँ बसेर टुङ्गो लगाउने प्रयास गर्छु ।'